BỆNH BUỒN NGỦ Tỳ kheo Giác Lộc

BỆNH BUỒN NGỦ

Có loại buồn ngủ không do bệnh như vì thức đêm nên hôm sau ngồi làm việc giấc ngủ ập đến. Có loại buồn ngủ do nhiễm chất độc như người uống rượu xong lái xe, giấc ngủ đến lôi cả chiếc xe xuống sông. Cũng có loại buồn ngủ do mang một chứng bệnh khiến cho giấc ngủ đến bất cứ lúc nào, ngay cả lúc ngồi giữa hội trường.

Những loại ngủ ở trên là do thể chất. Có loại ngủ khi thể chất khỏe mạnh, dù đã ngủ đầy đủ vẫn xảy ra giấc ngủ . Đó là trường hợp khi ngồi thiền. Đây là loại bệnh buồn ngủ xuất phát từ tâm bệnh, dù một lực sĩ khỏe mạnh khi ngồi thiền cũng có thể bị chứng bệnh này. Khi ngồi thiền mà buồn ngủ, chúng ta thường gọi là hôn trầm. Trong tạng Kinh gọi thīna-middha là một triền cái, dịch là hôn trầm thụy miên. Trong Vi diệu pháp thīna là một tâm sở, dịch là hôn trầm, middha là một tâm sở, dịch là thụy miên. Hôn trầm làm cho tâm suy nhược, thụy miên làm cho tâm sở suy nhược. Làm cho buồn ngủ là do thụy miên có trợ giúp của hôn trầm. Hôn trầm và thụy miên đi chung với nhau, do đó khi thiền buồn ngủ mà gọi là hôn trầm thì nên lưu ý đó là cách nói rút gọn của hôn trầm thụy miên. Trong bài viết này gọi cả hai là hôn thụy. Đối nghịch của triền cái hôn thụy là chánh tinh tấn.

Hôn thụy là tâm bệnh rất khó chữa, phải dùng đến thuốc tinh tấn. Có người thiền 10 năm, mỗi khi vào thiền đều rơi vào trạng thái buồn ngủ này, nó là cái ngủ từ tâm ra, không phải từ thân như cái ngủ bình thường, cho nên y học cũng bó tay. Biết rằng tinh tấn là phương thuốc trừ hôn thụy. Nhưng cách tinh tấn như thế nào mới là điều đáng nói. Phải học hỏi từ nơi Phật ngôn để hiểu rõ cách hành trì. Trong phần quán tâm niệm xứ, có tâm co rút và tâm tán loạn. Tâm co rút là lúc hôn thụy xảy ra. Tâm tán loạn là lúc phóng tâm, hối tiếc xảy ra. Hôn thụy đi với tâm trạng thụ động. Phóng tâm, hối tiếc đi với tâm trạng dao động. Vậy phải dùng chánh pháp năng động để trừ tà pháp thụ động là hôn thụy. Phải dùng chánh pháp an tịnh để trừ tà pháp dao động là phóng tâm, hối tiếc. Phần này sẽ trình bày nơi đề tài khác trong tương lai.

Quý vị nào mang bệnh hôn thụy nên tinh tấn thực hành Pháp, nếu đã tinh tấn mà kết quả quá kém thì hãy an ủi mình khi biết rằng thánh Dự lưu, Nhất lai, A na hàm vẫn chưa trừ được hôn thụy. Phải đến A la hán mới trừ hoàn toàn tâm bệnh này.