Cây Đàn Biết Nói Tỳ kheo Giác Lộc

Cây Đàn Biết Nói

Có anh hàng xóm mua cây đàn về, suốt ngày gẩy tưng tưng. Những người sống gần chế nhạo là ‘Đàn gẩy tai trâu’. Hai năm sau, người ta thấy anh xuất hiện trong những đám cưới lớn, lúc này cây đàn của anh biết nói. Anh có thể làm cho thính giả nghe tiếng đàn phát ra bất cứ âm điệu vui, buồn, tân, cổ. Anh học đàn này dù có tưng tưng suốt đời thì cây đàn cũng câm luôn nếu anh chỉ biết tưng tưng mà thôi. Anh thành công là vì gẩy đàn có bài bản, khổ công tập luyện theo từng nốt nhạc.

Có cây đàn từ lúc tái sinh làm người đã xuất hiện rồi. Đó là cây đàn tâm. Rất nhiều người không biết gẩy đàn. Cái tâm cứ tùy tiện nghĩ ngợi những điều bất thiện. Một số biết gẩy đàn tâm. Đó là lúc biết theo một đề mục thiền. Nhưng dù theo đề mục thiền chỉ hoặc thiền quán, nếu cứ gẩy tưng tưng mà không hiểu biết thì suốt đời chỉ có tưng tưng nhưng không có thiền. Khi quý vị gẩy tưng tưng là quý vị có niệm hoặc còn gọi là tỉnh thức (không mê ngủ về phương diện tâm lý). Nhưng nên nhớ trong Vi diệu pháp dạy rõ, niệm là tâm sở tịnh hảo biến hành. Nếu không hợp trí thì niệm đó không có tâm sở trí tuệ. Do đó niệm cần phải có trí tuệ là sự hiểu biết đề mục thiền. Ví dụ hành giả niệm bất tịnh ‘Tóc, lông, móng, răng, da ….’ Hành giả chỉ biết gẩy tưng tưng ‘Tóc, lông, móng, răng, da’. Cứ bám theo danh từ đó, nhưng không làm khởi lên tướng bất tịnh của đề mục, lúc đó việc gẩy đàn tâm sẽ thành ‘Đàn gẩy tai trâu’. Trường hợp thứ hai, chọn đề mục tâm từ, nhưng cứ bám vào những danh từ, không khởi lên tâm từ đối với chúng sanh đang hiện hữu. Khi gặp đối tượng gây bất bình tâm sân nổi lên, muốn làm nhục, muốn hại, muốn làm khổ chúng sanh. Đây cũng là loại ‘Đàn gẩy tai trâu’, có niệm mà không có trí. Cũng vậy khi thiền quán có niệm, có trí là lúc thấy rõ tướng sinh diệt.

Muốn cho tiếng đàn tâm cất lên tiếng nói đầy nhạc điệu thì phải kiên trì tinh tấn gẩy đàn. Đó là đang thực tập tỉnh thức, luôn luôn ghi nhớ việc gẩy đàn tâm. Như vậy chưa đủ làm cho cây đàn biết nói. Quý vị phải gẩy đàn có bài bản, nghĩa là có trí tuệ kết hợp với tỉnh thức (niệm). Lúc đó tiếng đàn sẽ cất lên, tà niệm là những tư tưởng bất thiện sẽ biến mất. Chánh kiến, chánh niệm, chánh định sẽ xuất hiện. Đàn được như vậy gọi là người biết đàn. Cây đàn như vậy đúng là cây đàn biết nói, dù bậc Chánh biến tri cũng ca tụng tiếng đàn thần kỳ như thế.