Mơ ngủ mơ thức Tỳ kheo Giác Lộc

MƠ NGỦ MƠ THỨC

Giấc ngủ bị ảnh hưởng rất nhiều lúc thức. Giấc mơ dù dưới hình thức nào như tứ đại bất hòa hoặc do tâm lý sẽ tạo ra ác mộng nếu đời sống quá nhiều xao động. Trái lại, nếu đời sống an trú trong niệm (sati) vững chắc sẽ tạo ra một giấc ngủ an lành. Nếu có mộng thì vẫn đi theo chiều hướng tốt, bởi vì mộng chỉ là sự lập lại hành vi, lời nói và ý nghĩ lúc thức. Ai đó nói rằng ‘Tôi vẫn thực hành niệm hằng ngày nhưng vẫn gặp ác mộng’. Thì có niệm, nhưng hoặc là chưa hiểu niệm, cần phải học thêm, hoặc là niệm quá yếu như căn nhà dột không thể tránh bị mưa xâm nhập, cần phải làm sâu sắc niệm.

Một loại mơ cần bàn đến là mơ trong lúc thức. Chắc quý vị không tin vì chưa thấy bao giờ. Nhưng xuất hiện rất nhiều và rất nhiều người chứng kiến. Xin nêu ra vài loại mơ này:

Có người sinh ra đời và cố gắng gây dựng sự nghiệp, không quan tâm đến nhân quả nghiệp báo. Đến khi nhìn lại, tài sản, gia đình đều có đủ, tội cũng không thiếu, chỉ thiếu cái phước. Thắm thoát lão, bệnh, tử đến gần, lúc đó nội tâm cũng bất an, lúc thức thì ăn năn hối tiếc, lúc ngủ thì nay ác mộng này mai ác mộng khác. Đây là loại mơ trong lúc thức, tỉnh ra mới biết cả cuộc đời bon chen chỉ là giấc mơ.

Ngươi nay như lá héo

Diêm sứ đang chờ ngươi

Ngươi đứng trước cửa chết

Đường trường thiếu tư lương

(Pháp cú 235, HT. Thích Minh Châu dịch)

Có người hướng về tu tập nhưng không may lại theo những tà pháp, bởi vì họ muốn tìm cái gì cao siêu, huyền bí. Bùa chú, thiền xuất hồn .. là những thứ hứa hẹn cao siêu, huyền bí. Đây cũng là loại mơ trong lúc thức, vì đi tìm cái cao siêu, huyền bí bên ngoài thì làm sao cao siêu được. Một cái tâm ô nhiễm lâu ngày không chăm sóc thì nó càng ô nhiễm hơn. Một người kia có hai lỗ tai thính, nhưng cố gắng tập luyện để nghe được bằng lỗ tai thứ ba. Ngày kia anh đến gặp một đại hiền triết Ấn độ để nhờ giúp đỡ. Anh nói ‘Tôi tập luyện để nghe bằng lỗ tai vô hình nhưng bây giờ hai lỗ tai của tôi bị lùng bùng, xin Ngài cho biết cách hóa giải'. Vị hiền triết nói ‘Dễ thôi! Anh nên đi đến bác sĩ’. Trả lời của vị hiền triết cho thấy anh chàng kia làm cái việc vô ích, sống trong mơ mà cứ ngỡ khôn ngoan.

Trường hợp đáng nói là có người hữu duyên gặp Phật Pháp, nhưng hiểu sai lời thiền sư, hiểu theo ý của mình, cho nên thực hành sai. Một hành giả thực hành thiền quán một thời gian, lúc đi, đứng, nằm, ngồi đều thấy ngạ quỷ. Nghĩ rằng công phu của mình đã có kết quả tốt, mình đã chứng đắc Pháp thanh tịnh. Đây là loại mơ trong lúc thức kỳ lạ nhất, vì mơ mà tưởng mình thức, vọng tưởng mà cho rằng là niệm xứ.

Ở đời tựa giấc chiêm bao

Làm chi mà phải lao đao nhọc mình

(Trần Trọng Kim dịch)

Đó là dịch bài thơ ‘Xuân nhật túy khởi ngôn chí’ của nhà thơ Lý Bạch. Trong nguyên văn là ‘đại mộng’, nói lên ý cuộc đời là giấc mộng lớn. Sau khi từ quan, vua Đường quý trọng tài của nhà thơ nên ban cho đặc ân là đi đến nơi nào thì quan nơi đó phải chu cấp tiền rượu. Đặc điểm của nhà thơ là càng uống vào thì thơ ra càng hay. Từ đó bầu rượu, túi thơ, không màng thế sự. Một đêm trăng nhà thơ thấy trăng long lanh trong làn nước, rượu và thi hứng nổi lên khiến nhà thơ ôm trăng mà chết.

Nhìn cuộc đời là mộng lớn và ra khỏi thế sự như thế sẽ bỏ đại mộng này và tạo ra đại mộng khác. Theo Phật giáo ai còn ngủ trong giấc ngủ vô minh mới là đại mộng vì rất lớn, rất dài từ vô thỉ quá khứ đến vô chung vị lai. Muốn chấm dứt đại mộng thì phải thức dậy, tức là chấm dứt vô minh, thành tựu giác ngộ hoàn toàn.

Luân hồi dài, kẻ ngu

Không biết chân diệu pháp.

(Pháp cú 60, HT. Thích Minh Châu dịch)

----
Tư lương (Pātheyya): Sự trữ sẵn để dùng khi cần thiết trong cuộc hành trình. Trong cuộc hành trình phải dự phòng những thứ đi đường như tiền bạc, lương thực. Phước là tư lương cần phải có trong hành trình luân hồi.