Bốn loại thức ăn Tỳ kheo Giác Lộc

All beings subsist on nutriment (Nyanaponika Thera dịch)
------
BỐN LOẠI THỨC ĂN

Kabaḷīkāro āhāro: Đoàn thực
Là loại thức ăn thuộc loại thô hoặc tế được đưa vào cơ thể. Loại thô như những thức ăn loài người dùng. Loại tế như thức ăn chư thiên. Thức ăn loài người khi ăn vào trở thành chất dinh dưỡng nuôi cơ thể. Không có đoàn thực cơ thể không sống được.

Phassāhāro : Xúc thực là loại thức ăn vô sắc, thuộc danh pháp. Sự tồn tại của xúc là phức tạp. Do sự gặp gỡ của căn, cảnh và thức có xúc. Chẳng hạn, có nhãn căn, cảnh sắc và nhãn thức = nhãn xúc. Xúc thực là loại thức ăn nuôi dưỡng hoặc trợ duyên cho ba loại thọ: thọ lạc, thọ khổ , thọ không lạc, không khổ (xả). Xúc duyên thọ (phassapaccay ā vedanā). Chúng sanh hạnh phúc và đau khổ căn cứ vào thọ và thức ăn để nuôi dưỡng thọ là xúc. Không có xúc thọ không tồn tại.

Manosañcetanāhāro: Ý Tư thực là loại thức ăn vô sắc thứ hai. Ý tư nghĩa là sự chủ ý, cố ý trong vấn đề thiện, ác. Đồng nghĩa với hành (saṅkhāra) trong duyên khởi. Công việc của tư là tích lũy nghiệp. Tư thiện và bất thiện là thức ăn hoặc duyên tạo ra thức tục sinh trong dục giới, sắc giới và vô sắc giới. Hành duyên thức (saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ).

Viññāṇāhāro: Thức thực. Thức là thức ăn hoặc duyên nuôi dưỡng danh sắc lúc tục sinh. Trong cõi người, thức tực sinh là khởi đầu của kiếp sống và trợ duyên cho danh sắc sinh khởi tạo nên sự sống của con người trong bào thai. Thức duyên danh sắc (viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ)

Sự tồn tại của chúng sinh dựa vào nhiều duyên, nhưng bốn thức ăn là những duyên nổi bật tạo nên đời sống. Bốn thức ăn sinh khởi từ nơi ái (Ime cattāro āhārā taṇhāsamudayā). Ý nghĩa ở đây là không phải chỉ có đoàn thực là thứ mà chúng sinh khao khát tìm kiếm và tạo ra nhiều quả xấu như bệnh tật nơi thân và phiền não nơi tâm, mà ba thức ăn vô sắc là xúc thực, ý tư thực và thức thực cũng bắt nguồn từ ái, cũng là những thứ chúng sinh và con người theo đuổi từ lúc sinh đến lúc tử và tạo ra nguy hiểm cho đời này và đời sau nếu không nhận thấy bằng trí tuệ.
‘Ūno loko atitto taṇhādāso’ - Thế giới là thiếu thốn, tham muốn vô độ, nô lệ cho tham ái. Thế giới không phải là nơi nào xa xôi bên ngoài mà chính là 6 nội xứ (mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý) và 6 ngoại xứ (sắc, thinh, hương, vị, xúc, pháp). Từ nơi nội ngoại xứ này hình thành bốn loại thức ăn. Chính bốn thức ăn này là thế giới. Theo lý duyên khởi, tiến trình đau khổ luân hồi do nơi sự sinh khởi của bốn loại thức ăn được tiếp diễn khi ái còn sinh khởi. Vòng luân hồi sẽ chấm dứt khi ái đối với bốn thức ăn chấm dứt. Theo Trung bộ kinh, kinh Chánh tri kiến(số 9), bốn thức ăn là khổ, sự sinh khởi của ái đối với bốn thức ăn là tập, sự chấm dứt ái đối với bốn thức ăn là diệt, bát thánh đạo là con đường đưa đến chấm dứt thức ăn là đạo.

Qua pháp môn bốn loại thức ăn nếu thấu triệt ý nghĩa chúng ta sẽ hiểu toàn thể thế giới, sẽ hiểu lý duyên khởi và tứ thánh đế. Bốn thức ăn này không phải nói về vấn đề ăn uống thường tình mà chính là pháp môn nói về khổ và diệt khổ dành cho những bậc thiện trí ngày đêm siêng tu học Phật Pháp.