Thánh đệ tử Tỳ kheo Giác Lộc

09/12/2021 - 08:58   363

Vài đoạn kinh Pāli Đức Phật đề cập đến danh từ Thánh đệ tử (ariyasāvaka). Như kinh Giáo thọ Thi ca la việt - Trường bộ kinh có Phật ngôn ‘ Này gia chủ tử, vị Thánh đệ tử hộ trì sáu phương như thế nào ?
Ariyasāvaka : Có hai nghĩa

Ariya là tính từ + danh từ sāvaka = Thánh đệ tử, vị đệ tử là thánh nhân (ariyapuggalo) từ dự lưu trở lên.
Ariyassa là danh từ sở hữu cách + danh từ sāvaka = đệ tử của bậc Thánh ( bậc Thánh ở đây là Đức Phật). Nghĩa thứ hai này dùng cho phàm và thánh và phải căn cứ vào ngữ cảnh mới biết chính xác.

Như kinh Giáo thọ Thi ca la việt - Trường bộ kinh có Phật ngôn ‘ Này gia chủ tử, vị Thánh đệ tử hộ trì sáu phương như thế nào ? Đây là kinh giảng cho người cư sĩ, cho nên đoạn này theo nghĩa thứ hai, tức là vị đệ tử của bậc Thánh.

Trong kinh Upāli, trung bộ 56, Gia chủ Upāli theo đạo của Nigaṇṭha Nātaputta, đến chất vấn Đức Phật, cuối cùng gia chủ được cảm hóa, trở thành bậc thánh dự lưu. Nghe tin, giáo chủ Nigaṇṭha Nātaputta đến nhà và hỏi ‘Nay chúng tôi muốn biết gia chủ là đệ tử của ai? - Vị gia chủ trả lời ‘ Tôi thật chính là đệ tử Thế Tôn ( Bhagavato tassa sāvako ‘haṃ asmi’). Nơi đây ‘đệ tử của Thế tôn’ thay cho ‘đệ tử của bậc Thánh’ và ngữ cảnh quá rõ nên vị đệ tử này là Thánh.

Dù dùng theo nghĩa đệ tử của bậc Thánh, dù là phàm đệ tử đi nữa thì Ariyasāvaka phải là người có đủ bảy Thánh tài ( tín tài, giới tài, tàm tài, quý tài, văn tài, thí tài. tuệ tài). Thánh đệ tử không thể là người chỉ nghe mà không có thực hành. Do đó theo kinh điển Pāli được dự phần vào hàng Thánh đệ tử vững chắc nếu chưa chứng quả dự lưu thì phải là bậc tùy tín hành (saddhānusārī) và tùy pháp hành (dhammānusārī). Bậc tùy tín hành phát triển năm căn, nổi bật là tín căn, chắc chắc chứng quả dự lưu trong đời sống. Bậc tùy pháp hành phát triển năm căn, nổi bật là tuệ căn, chắc chắn chứng quả dự lưu trong đời sống.

 

Bài viết năm 2020 khác